Σωματείο Σερβιτόρων Μαγείρων και λοιπών εργαζομένων στον κλάδο του επισιτισμού Κεντρικής Μακεδονίας
Το Σωματείο Σερβιτόρων Μαγείρων και λοιπών εργαζομένων στον κλάδο του επισιτισμού Κεντρικής Μακεδονίας δημιουργήθηκε το 2010. Προέκυψε από την ανάγκη ανθρώπων που δούλευαν στον κλάδο του επισιτισμού για να μοιραστούν κοινά προβλήματα και καταστάσεις στους χώρους εργασίας και να οργανώσουν αυτόνομα τις διεκδικήσεις τους.
Συνθήκες στον κλάδο
Οι συνθήκες στον κλάδο μετασχηματίζονται στο πέρασμα αυτών των χρόνων αλλά παραμένουν το ίδιο άσχημες. Δεν ήταν και ιδιαίτερα καλές ούτως ή άλλως και πριν την κρίση. Τότε τα αφεντικά δεν κολλούσαν καν ένσημα στους εργαζόμενους, τώρα, με την απειλή μεγάλου προστίμου για ανασφάλιστη εργασία, συνηθίζουν να κολλάνε ελάχιστα και αυτά μισά έτσι ώστε να είναι καλυμμένα σε τυχόν ελέγχους, ενώ οι εργαζόμενοι συνήθως μετά βίας συμπληρώνουν τον απαραίτητο αριθμό για την ασφάλισή τους. Αυτό βέβαια συνοδεύτηκε και από βαθμιαίες μειώσεις μισθών και μεροκάματων, φτάνοντας σήμερα σε εξευτελιστικά επίπεδα. Τα ελαστικά ωράρια και οι υπερωρίες παραμένουν όπως ήταν, ενώ για τα δώρα και επιδόματα που δικαιούμαστε η κατάσταση γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Οι συνάδελφοι που δουλεύουν σαν διανομείς φαγητού (delivery) συνεχίζουν να επιβαρύνονται εν ώρα εργασίας με δικά τους έξοδα για τον εξοπλισμό των οχημάτων, βενζίνες, κάρτες κινητών και άλλα. Αυτό είναι ένα πεδίο που γεννιούνται συχνά αγώνες τα τελευταία χρόνια για αυτούς τους λόγους. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η εντατικοποίηση της εργασίας μας και η έλλειψη της υποτυπώδους ασφάλειας από πλευράς αφεντικών μας κάνει να τσακιζόμαστε σε εργατικά ατυχήματα. Από τα τροχαία “για να φτάσει γρήγορα η παραγγελία” μέχρι να καταρρέουν συνάδελφοι σε εξαντλητικές συνθήκες ιδιαίτερα στους καλοκαιρινούς τουριστικούς μήνες. Βιώνοντας όλα αυτά καθημερινά δεν μας μένει κάτι άλλο από το να οργανωθούμε στους χώρους δουλειάς μας και να διεκδικήσουμε τα αυτονόητα.
Γιατί σωματείο;
Αυτή η συλλογικοποίηση επιλέχθηκε να γίνει με τη μορφή σωματείου και όχι ως εργατική ομάδα ή πρωτοβουλία εργαζομένων. Οι λόγοι αυτής της επιλογής ήταν:
* για μπορεί να έχει εκπροσώπηση και λόγο στους φορείς που απαιτείται (επιθεώρηση εργασίας, ΙΚΑ, δικαστήρια, διαπραγματεύσεις με αφεντικά, κλπ) χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο γνώμονας είναι αυτός και δεν προσπαθούμε να το σπάσουμε
* δυστυχώς καθημερινά βλέπουμε ότι ένα κομμάτι εργαζομένων εμπιστεύεται καλύτερα ένα φορέα με νομικό πρόσωπο (σωματείο) παρά μία εργατική συνέλευση ή πρωτοβουλία.
* Το ίδιο συμβαίνει και με τα αφεντικά. Κάποιες φορές επιλέγουν ένα νόμιμο φορέα να διαπραγματευτούν και να επικυρώσουν μία απόφαση. Σε κάποιες περιπτώσεις στο άκουσμα και μόνο του ΣΣΜ επιλέγουν να λήξουν τις διαφορές “για να μην έχουν μπλεξίματα”.
* Μπλοκάρει τα αφεντικά να εμποδίσουν παρεμβάσεις και δράσεις του σωματείου λόγω του πραγματοποιούνται από νόμιμο φορέα, άσχετα αν εμείς δεν τηρούμε τη νόμιμη οδό κατά γράμμα
* μας δίνει τη δυνατότητα να κηρύξουμε απεργίες και στάσεις εργασίας για τα μέλη μας σαν μορφή αγώνα
Σε κάθε περίπτωση το ΣΣΜ δεν επαναπαύεται στη θεσμική επίλυση των εργασιακών ζητημάτων. Θεωρούμε ότι ο συλλογικός και κινηματικός τρόπος διεκδίκησης είναι αυτός που φέρνει τα θετικά αποτελέσματα και την ικανοποίηση των αιτημάτων μας. Επίσης είναι η παρακαταθήκη, για καλύτερους όρους εργασίας στις πιάτσες που τρέχουν οι αγώνες και δημιουργεί – καλλιεργεί ταξική συνείδηση στους συναδέλφους μας. Και αυτή η συνείδηση είναι που δημιουργεί τις συνθήκες για συλλογικοποίηση των αναγκών μας και για καλύτερους όρους εργασίας, αμβλύνοντας την εκμετάλλευση που βιώνουμε.
Γιατί βάσης;
Το Σωματείο Σερβιτόρων Μαγείρων και λοιπών Εργαζομένων στον κλάδο του Επισιτισμού είναι σωματείο βάσης. Αυτό σημαίνει πως λειτουργεί με τακτικές γενικές συνελεύσεις, οι οποίες αναγνωρίζονται ως το μόνο όργανο λήψης αποφάσεων και στις οποίες συμμετέχουν όλοι ισότιμα και μακριά από τη λογική της ανάθεσης. Το Διοικητικό Συμβούλιο (ΔΣ) είναι άτυπο ως προς τη λήψη αποφάσεων. Έχει ρόλο ως προς τους φορείς όπου αυτό ζητηθεί και η εναλλαγή των προσώπων είναι κυκλική ώστε να αποφεύγονται άτυπες ιεραρχίες και μόνιμοι ρόλοι. Το ΣΣΜ λειτουργεί αντιιεραρχικά γιατί πιστεύουμε ότι μπορούμε να υπερασπιστούμε τα εργατικά μας συμφέροντα μόνοι μας. Γι αυτό είμαστε ενάντια σε κάθε μορφή ηγεμονίας και στην κάθετου τύπου δόμηση όπως προτείνουν ΓΣΕΕ, ΠΑΜΕ, ΑΔΕΔΥ για τα σωματεία ώστε να μπορεί να τα ελέγχει απόλυτα. Αυτή είναι και μία από τις διαφορές που επιλέγουμε σωματείο βάσης. Το ΣΣΜ επομένως είναι ανοιχτό σε όλους τους εργαζόμενους του κλάδου, εκτός φυσικά από αφεντικά, υπεύθυνους, προϊστάμενους, φασίστες και αυτούς που προσπαθούν να αντλήσουν ψήφους ή υπεραξία για το κομματικό τους μαγαζί.
Η μαζική παρανομία ακυρώνει τη νομιμότητα
Για τους λόγους που προαναφέρθηκαν η χρησιμοποίηση της νομικής ύπαρξης μας (νομική υπόσταση του σωματείου) αποτελεί ένα ακόμα όπλο στα χέρια μας για όσο καιρό μπορούμε να το χρησιμοποιούμε. Αν και δεν επιλέγουμε, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων να κινηθούμε με βάση τη νομιμότητα, αλλά με βάση της κινηματικές ανάγκες κάθε αγώνα, δράσης ή γενικότερα της λειτουργίας του σωματείου, ορισμένες φορές έχει λειτουργήσει με θετικό τρόπο απέναντι σε θεσμούς και αφεντικά. Αν στο μέλλον μας είναι ένα άχρηστο εργαλείο τότε η επανεξέταση του είναι δεδομένη.
Αγώνες και δράσεις
Το ΣΣΜ έχει ξεκινήσει δεκάδες αγώνες στον κλάδο, άλλους περισσότερο ή λιγότερο γνωστούς (ανάλογα από τη διάρκεια και την έντασή τους) και έχει βρεθεί με δεκάδες εργαζόμενους σε αυτούς τους αγώνες (Ble, Ζωή και Κότα, Γέφυρα, κλπ). Από την ίδρυση του το ΣΣΜ προσπαθεί να έχει διαρκή παρουσία στις πιάτσες. Έχουν μοιραστεί χιλιάδες κείμενα ενημέρωσης σε συναδέλφους στην πόλη και έχουν πραγματοποιηθεί εκατοντάδες παρεμβάσεις σε χώρους δουλειάς με αφορμή αγώνες που τρέχανε ή και όχι. Οι νίκες των αγώνων του σωματείου είναι νίκες όλης της τάξης μας. Και η κεφαλαιοποίηση των αγώνων αποτελούν και την παρακαταθήκη μας. Με βάση αυτά τα κεκτημένα έχουν υπάρξει νίκες εργαζομένων οι οποίες δεν χρειάστηκε να παρευρεθεί καν το σωματείο και το έμαθε από τις ίδιες τις εργαζόμενες.
Επίσης, το σωματείο έχει σταθεί αλληλέγγυο και έχει τρέξει και δράσεις για αγώνες σε άλλες πόλεις άλλοτε του κλάδου (Bruno, Everest, Hot Hot..) και άλλοτε όχι (WIND, ELTA Courier, BIOME, Πλαίσιο…). Ακόμη, έχει συμμετάσχει σε διεκδικήσεις που αφορούν την κοινωνική μας αναπαραγωγή και εξυπηρετούν καθημερινές μας ανάγκες όπως η ελεύθερη πρόσβαση στην περίθαλψη ντόπιων και μεταναστών (σε συντονισμό με άλλα ταξικά και κοινωνικά μορφώματα).Τέλος, έχει τρέξει δράσεις για εργατικά ατυχήματα (5 νεκροί στα ΕΛΠΕ, ντελιβερας στο Big Bad Wolf, νεκρή εργαζόμενη σε τουριστική σεζόν στη Ζάκυνθο) αλλά και σε ευρύτερους γενικότερους αγώνες (απεργία πείνας 300 μεταναστών, κινητοποιήσεις ενάντια στο νέο ασφαλιστικό την άνοιξη του ’16) αλλά και σε αντιφασιστικές δράσεις (ενάντια στις μαζώξεις φασιστών στην ταβέρνα “Ψαρού” στην Τούμπα). Ο αντιφασισμός και ο αντισεξισμός αποτελούν βασικές αρχές μας, αυτό είναι αδιαπραγμάτευτο και δεν χωράει συζήτηση. Φασιστικές, ρατσιστικές και σεξιστικές νοοτροπίες και οι εκφραστές αυτών θα μας βρίσκουν πάντα απέναντι τους.
Γενική απεργία
Στα χρόνια λειτουργίας του, το ΣΣΜ έχει συμμετάσχει σε όλες τις απεργίες (γενικές ή κλαδικές). Κάποιες φορές με μεγάλη ένταση στο επίπεδο της προπαγάνδας και της συμμετοχής ανάλογα με τις δυνάμεις του και τη στοχοθεσία της εκάστοτε απεργίας (πχ πρώτες διήμερες
απεργίες για το 1ο και το 2ο μνημόνιο). Σε εκείνα τα πρώτα χρόνια των μεγάλων απεργιών το ΣΣΜ εκτός από το “Αντίσταση και Οργάνωση στους χώρους την δουλειάς” είχε και το πρόταγμα “Δεν παράγω-Δεν καταναλώνω” την ημέρα της απεργίας. Περιφρουρούσε την προσυγκέντρωση, αλλά και τις πιάτσες που μαζεύονταν οι απεργοί μετά την διαδήλωση. Ήταν ένας τρόπος να μπλοκαριστεί η παραγωγή έστω και για κάποιο χρονικό διάστημα. Αυτό βέβαια δυστυχώς δεν λειτούργησε στις συνειδήσεις όλων των συμμετεχόντων στις συγκεντρώσεις, πράγμα που ανάγκαζε το σωματείο να αναθεωρήσει την εφαρμογή του προτάγματος στην πράξη κάνοντας οικονομία δυνάμεων. Λόγω της προσωρινότητας της δουλειάς και των συνθηκών που επικρατούν στον κλάδο η δυναμική του σωματείου είναι μεταβαλλόμενη, επομένως και η δράση του σε μέρες γενικής απεργίας. Για εμάς μέρα απεργίας είναι από το πρωί μέχρι το βράδυ και το εννοούμε. Στο παρελθόν έχουν γίνει αποκλεισμοί και παρεμβάσεις αυτές τις μέρες με σκοπό το μπλοκάρισμα της παραγωγής και τη στήριξη των εργαζομένων που η συνθήκη εργασίας τους δεν τους επέτρεπε να απεργήσουν. Άλλες φορές αυτές τις μέρες επιλέχτηκε η στήριξη αγώνων με τις ίδιες μεθόδους τόσο στον κλάδο όσο και αλλού, πάντα σε συνάρτηση με τις δικές μας δυνάμεις και των αλληλέγγυων και την οικονομία αυτών.
Αντίσταση – Αυτοοργάνωση – Αλληλεγγύη
Γιατί δεν διεκδικούν οι εργαζόμενοι στον κλάδο του επισιτισμού?
- Ευκαιριακός -προσωρινός κλάδος : η πλειοψηφία των εργαζομένων στον κλάδο του επισιτισμού τον βλέπουν ως προσωρινό μέχρι να βρουν κάτι καλύτερο. Είτε γιατί είναι φοιτητές οπότε ενισχύουν το “χαρτζιλίκι” τους είτε γιατί είναι άνεργοι μετά τις σπουδές τους ή χρόνια άνεργοι οπότε το βλέπουν ότι θα κάνουν μερικά μεροκάματα. Από την στιγμή που το σκέφτονται ως κάτι “προσωρινό – ευκαιριακό” δεν μπαίνουν στην διαδικασία να καλυτερέψουν τις συνθήκες εργασίες τους. Στην περίπτωση των φοιτητών ή των άνεργων πτυχιούχων κάποιοι έχουν ασφάλιση σε άλλα ταμία οπότε δυσκολεύουν την ασφάλιση τους ως εργαζόμενοι στον επισιτισμό.
- Φόβος: Όπως σε όλους τους κλάδους και πόσο μάλλον στον επισιτισμό με αρκετά επισφαλείς συνθήκες είναι έντονος ο φόβος της χειροτέρευσης των συνθηκών εργασίας( και στο ψυχολογικό κομμάτι)αλλά και της απόλυσης σε όποια περίπτωση ξεκινήσει μία διαδικασία διεκδίκησης μέσα στο χώρο δουλειάς.
- Ζητήματα ηθικής: πολλοί εργαζόμενοι θεωρούν ότι είναι “ανήθικο” να αθετήσουν την “συμφωνία” που έχουν κάνει με τα αφεντικά τους. Αυτό δεν είναι προφανώς ισότιμη συμφωνία αλλά επιβολή των όρων εργασίας τους οποίους οι εργαζόμενοι αναγκάζονται να δεχτούν για να πάρουν την θέση εργασίας, από τα αφεντικά. Αυτό είναι που αποτελεί “ανήθικος” εκβιασμός που για μία θέση εργασίας ο εργαζόμενος δέχεται να του καταπατήσουν τα όποια δικαιώματα έχει ακόμη στην εργασία του. Επίσης στον κλάδο του επισιτισμού υπάρχουν πολλές μικρές επιχειρήσεις και τα αφεντικά επικαλούνται το μικρό τους μαγαζί ότι “δεν βγαίνει” και απαιτούν από τους εργαζομένους “να βάλουν πλάτη” και να “κάνουν θυσίες” για να βγει το μαγαζί. Δυστυχώς πολλοί εργαζόμενοι μπαίνουν σ’αυτή τη λούπα ή ακόμη χειρότερα ότι είναι συνδιαχειριστές του μαγαζιού με τα αφεντικά τους, οπότε οποιαδήποτε κουβέντα για συνθήκες εργασίας, ένσημα και δεδουλευμένα θα έθετε σε κίνδυνο το σύνολο της επιχείρησης και επομένως και της εργασίας τους.
- Επαφή με αγώνες: Πολλοί εργαζόμενοι δεν ξέρουν τι είναι ένας εργατικός αγώνας, δεν γνωρίζουν πως να ξεκινήσουν μία τέτοια διαδικασία ή ακόμα τους απαξιώνουν ή διαφωνούν με αυτούς. Αυτό συμβαίνει είτε γιατί δεν έτυχε να έρθουν σε επαφή με αγώνες (με κάποια ευθύνη δικιά μας στο επίπεδο της προπαγάνδας και της κυκλοφορίας των εργατικών αγώνων στους χώρους δουλειάς) είτε γιατί σαν μορφή αγώνα έχουν υπόψη τους τον τρόπο που τους πραγματοποιεί η ΓΣΕΕ και το ΠΑΜΕ, αγώνες καταδικασμένοι να αποτύχουν εφόσον τρέχονται από επαγγελματικά στελέχη με τη λογική της ανάθεσης( με λίγες εξαιρέσεις που απλά επιβεβαιώνουν τον κανόνα) είτε γιατί έχουν διαφορετικές πολιτικές πεποιθήσεις – αντιλήψεις για τον ρόλο του εργάτη στην κοινωνία ή με την οργάνωση στους χώρους δουλείας( τα σωματεία τα φτιάχνουν οι κομμουνιστές, εργατικός αγώνας σημαίνει φασαρίες και προβλήματα, μπλεξίματα με την αστυνομία και άλλα τέτοια ευφάνταστα τεχνάσματα των αφεντικών) .
Προβλήματα κατά την διάρκεια των αγώνων.
ΑΙΤΙΑ
Οι διαφορετικές ταχύτητες των εργαζομένων και των υποκειμένων που διεξάγουν έναν εργατικό αγώνα .
Ως προς τις ανάγκες τους για την αναπαραγωγή της καθημερινότητάς τους ( χρήματα για την κάλυψη των βιοποριστικών αναγκών τους και όχι μόνο, ύπαρξη και άλλων μελών στην οικογένεια και αριθμός εισοδημάτων που καλύπτουν αυτές τις ανάγκες).
Ως προς την αντίληψη τους για το τι είναι εργατικός αγώνας και πως αυτός οργανώνεται και διεξάγεται, τα μέσα και τους σκοπούς ενός τέτοιου αγώνα. Γιατί ακόμη και ένας μεμονωμένος εργατικός αγώνας και η θετική έκβαση του έχει αντίκτυπο και στο συλλογικό.
Ως προς τα βιώματα και τις προκαταλήψεις τους και τι συνεπάγεται αυτό στην διάρκεια ενός αγώνα. Μέχρι πιο σημείο μπορεί μία εργατική διεκδίκηση να είναι ”δίκαιη” και “ηθική” ή πόσο καλό μπορεί να ήταν για παράδειγμα ένα αφεντικό τον καιρό που εργαζόμασταν στο μαγαζί του, και γιατί τώρα να τον ”τιμωρήσουμε” τόσο αφού το έλαβε το μάθημα του. Η οποία κουβέντα για ”τιμωρία” αναφέρεται τις περισσότερες φορές σε όσο ορίζει η εργατική νομοθεσία και το καλό μας αφεντικό παρακρατούσε προς όφελος του.
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι οι διαφορετικές κόκκινες γραμμές ,οι υποχωρήσεις, οι αντοχές που θέτουν και έχουν τα εκάστοτε υποκείμενα που τρέχουν τον αγώνα. Η διαβάθμιση που μπαίνει στα αιτήματα και οι διαφωνίες ως προς τον τρόπο διεξαγωγής του αγώνα και τα μέσα που θα κάμψουν τα αφεντικά. Έτσι παρατηρείται κάποιες φορές αδυναμία λήψης συλλογικών αποφάσεων σε γρήγορο χρόνο, προκαλώντας καθυστέρηση στην διεξαγωγή του αγώνα και φθορά σε όσους εμπλέκονται, αλλά από την άλλη χρόνος πολύτιμος που δίνει την ευκαιρία στους εργαζόμενους μέσα από την διαδικασία της συνέλευσης με αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες την ζύμωση μεταξύ τους και την εξισορρόπηση των παραπάνω διαφορετικών ταχυτήτων.
Στον κόσμο του αγώνα δεν είναι όλα ρόδινα και προφανώς μέσα σε αυτούς συναντάμε προβλήματα που οδηγούν ακόμη και σε αδιέξοδα το σωματείο, τους αλληλέγγυους τα ίδια τα υποκείμενα. Η αδυναμία πραγματικής επικοινωνίας και συνοχής όλων των παραπάνω δοκιμάζουν τις αντοχές μας και τα όρια μας κάθε φορά που βρισκόμαστε απέναντι στα αφεντικά, αδυναμίες που κάποιες φορές χωρίζουν και εμάς τους ίδιους, οργανωμένους εργαζόμενους και μη σε στρατόπεδα κάτι που δυσκολεύει ακόμα περισσότερο την έκβαση του αγώνα.
Όλα αυτά είναι προβληματικές που αναδεικνύονται και μαζί με τις κοινωνικές συνθήκες (που επικρατούν και με βασικότερη τον κατακερματισμό της εργατικής τάξης) επηρεάζουν πιο εύκολα μια διαδικασία. Δοκιμάζουν κάθε φορά τα όρια της. Διαδικασία η οποία έχει επιλέξει να είναι μακριά από την λογική της ανάθεσης , αυτοοργανωμένη, όπου ο καθένας και η καθεμία που συμμετέχει σε αυτήν έχει ισότιμο λόγο, όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται αμεσοδημοκρατικά.
Είναι αυτή η διαδικασία που επιμένουμε γιατί βλέπουμε εργαζομένους να διεκδικούν και να τρέχουνε αγώνες συλλογικά , να αυτοοργανώνονται χωρίς να περιμένουν από κάποιον “ειδικο” να τον τρέξει για αυτούς. Και τέλος επιμένουμε γιατί η εμπειρία μας έχει δείξει ότι τέτοιοι αγώνες τις περισσότερες φορές είναι νικηφόροι. Είναι οι δικοί μας αγώνες που δίνουμε μέσα από το σωματείο και τα ταξικά μας μορφώματα που γκρεμίζουν κάθε φορά των κόσμο των αφεντικών…
Σωματείο Σερβιτόρων Μαγείρων και λοιπών εργαζομένων στον κλάδο του Επισιτισμού Κεντρικής Μακεδονίας
Θεσσαλονίκη
Οκτώβριος 2016